ترجمه منظومه حیدر بابایه سلام استاد شهریار
حیدر بابایه سلام
(١) (1)
حيدربابا ، ايلديريملار شاخاندا حیدر بابا هنگامی که رعد و برق می زند و آسمان غرش می کند
سئللر ، سولار ، شاققيلدييوب آخاندا سیلاب های تند و روان جاری می شود
قيزلار اوْنا صف باغلييوب باخاندا آن زمان که دختران به تماشای آن صف می بندند
اولسون شوْکتوْزه ، ائلوْزه ! سلام من بر شوکت و تبار تو باشد
منيم دا بير آديم گلسين ديلوْزه گه گاهی هم نام من بر زبان شما جاری شود
(٢) (2)
حيدربابا ، کهليک لروْن اوچاندا حیدر بابا زمانی که کبک های تو به پرواز در می آیند
کوْل ديبينَّن دوْشان قالخوب ، قاچاندا خرگوشها از زیر بوته ها هراسان می گریزد
باخچالارون چيچکلنوْب ، آچاندا زمانی که باغ هایت شکوفه می زند و به گل می نشیند بيزدن ده بير موْمکوْن اوْلسا ياد ائله اگر ممکن باشد یادی از ما بکن
آچيلميان اوْرکلرى شاد ائله دل های غم زده ما را شاد کن
(٣) (3)
بايرام يئلى چارداخلارى ييخاندا وقتی که باد بهاری خیمه ها را می افکند
نوْروز گوْلى ، قارچيچکى ، چيخاندا گل های نوروزی بر روی زمین آشکار می شود
آغ بولوتلار کؤينکلرين سيخاندا ابر ها پیراهن خود را بر روی مرغزار می فشارد
بيزدن ده بير ياد ائلييه ن ساغ اوْلسون هر که یادی از ما بکند بی گزند باد
دردلريميز قوْى ديّکلسين ، داغ اوْلسون بگذار درد دل ما چون کوه بزرگ و بلند باشد
(٤) (4)
حيدربابا ، گوْن دالووى داغلاسين ! حیدر بابا آفتاب پشتت را داغ کند
اوْزوْن گوْلسوْن ، بولاخلارون آغلاسين ! رخسار تو خندان و چشمه هایت جاری باشد
اوشاخلارون بير دسته گوْل باغلاسين ! بچه هایت یک دسته گل ببندند
يئل گلنده ، وئر گتيرسين بويانا و بسپارند به دست باد تا آن را به سوی ما بیاورد
بلکه منيم ياتميش بختيم اوْيانا تا شاید بخت و اقبال به من هم روی آورد
(٥) (5)
حيدربابا ، سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون ! حیدر بابا همیشه سر بلند باشی
دؤرت بير يانون بولاغ اوْلسون باغ اوْلسون پیرامونت پر از باغ سر سبز و چشمه باد
بيزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون ! بعد از ما وجودت سالم و تندرست باد
دوْنيا قضوْ-قدر ، اؤلوْم-ايتيمدى دنیا همه اش قضا و قدر و مرگ و نیستی است
دوْنيا بوْيى اوْغولسوزدى ، يئتيمدى این دنیا از کشتن فرزند سیر نمی شود
(6) (6)
حيدربابا ، يوْلوم سنَّن کج اوْلدى حیدر بابا راه من از تو کج شد
عؤمروْم کئچدى ، گلممه ديم ، گئج اوْلدى عمرم سپری شد ولی دیدار تو برایم میسر نشد
هئچ بيلمه ديم گؤزللروْن نئج اوْلدى نفهمیدم زیبا رویان تو چه شدند
بيلمزيديم دؤنگه لر وار ، دؤنوْم وار هیچ متوجه این راه های پر پیچ و خم نبودم
ايتگين ليک وار ، آيريليق وار ، اوْلوْم وار واز مرگ و نیستی و هجران خبر نداشتم
(7) (7)
حيدربابا ، ايگيت اَمَک ايتيرمز حیدر بابا جوانمرد کار خوب دیگران را ضایع نمی کند
عؤموْر کئچر ، افسوس بَرَه بيتيرمز برای گذشت عمر نباید تاسف خورد
نامرد اوْلان عؤمرى باشا يئتيرمز نامرد هرگز به سر منزل مقصود نمی رسد
بيزد ، واللاه ، اونوتماريق سيزلرى به خدا قسم ما برعهد و پیمان خود پایبندیم
گؤرنمسک حلال ائدوْن بيزلرى اگر نتوانستیم دوباره شما را ببینیم ما را حلال کنید
(8) (8)
حيدربابا ، ميراژدر سَسلننده حیدر بابا زمانیکه میر اژدر بانگ دلنشین اش بلند می شد
کَند ايچينه سسدن - کوْيدن دوْشنده و بانگ او بر روستا شور می افکند
عاشيق رستم سازين ديللنديرنده برای شنیدن ساز عاشیق رستم
يادوندادى نه هؤلَسَک قاچارديم چگونه بی اختیار به سویش می دویدیم
قوشلار تکين قاناد آچيب اوچارديم و مانند مرغ پر گشاده بدانجا پرواز می کردیم
(9) (9)
شنگيل آوا يوردى ، عاشيق آلماسى درسرزمین شنگیل آوا و عاشیق آلماسی
گاهدان گئدوب ، اوْردا قوْناق قالماسى و رفتن به آن بهشت و مهمان آنجا شدن
داش آتماسى ، آلما ، هيوا سالماسى و با سنگ، سیب و به را زدن،و خوردن آن ها
قاليب شيرين يوخى کيمين ياديمدا آن چنان در خاطرم مانده که مثل رویای شیرین است
اثر قويوب روحومدا ، هر زاديمدا که بر روح و روان من تاثیر گذاشته است
(10) (10)
حيدربابا ، قورى گؤلوْن قازلارى حیدر بابا پرواز غاز های قوری گول
گديکلرين سازاخ چالان سازلارى و ساز باد های گردنه های سرد
کَت کؤشنين پاييزلارى ، يازلارى و زندگی روستاییان در بهار و پاییز
بير سينما پرده سى دير گؤزوْمده مانند پرده ی سینما در برابر چشمانم نقش بسته است
تک اوْتوروب ، سئير ائده رم اؤزوْمده و در عالم تنهایی این ها را مرور می کنم
(11) (11)
حيدربابا ، قره چمن جاداسى حیدر بابا از جاده ی شهر قره چمن
چْووشلارين گَلَر سسى ، صداسى بانگ چاووشان به گوش می رسد
کربليا گئدنلرين قاداسى درد و رنج زایرین کربلا
دوْشسون بو آج يوْلسوزلارين گؤزوْنه بر چشم این گدا صفتان دروغ گو بریزد
تمدّونون اويدوخ يالان سؤزوْنه نفرین بر این تمدن بی چشم و بی آبرو
(12) (12)
حيدربابا ، شيطان بيزى آزديريب حیدر بابا شیطان ما را گول زده است
محبتى اوْرکلردن قازديريب و مهر و محبّت را از دل های ما برداشته است
قره گوْنوْن سرنوشتين يازديريب ما را به سرنوشت سیاه دچار کرده
ساليب خلقى بير-بيرينن جانينا و مردم را به جان هم انداخته است
باريشيغى بلشديريب قانينا و راه صلح و آشتی را با قتل و خون ریزی آمیخته
(13) (13)
گؤز ياشينا باخان اوْلسا ، قان آخماز اگر به آه مظلوم توجّه شود جلوی قتل و خون ریزی گرفته می شود
انسان اوْلان خنجر بئلينه تاخماز انسان شریف هوس بستن خنجر به کمر خود نمی کند
آمما حئييف کوْر توتدوغون بوراخماز امّا افسوس که کور دل حرف تو را باور نمی کند
بهشتيميز جهنّم اوْلماقدادير ! فردا بهشت برای ما به جهنم تبدیل می شود
ذى حجّه ميز محرّم اوْلماقدادير ! و ماه شادی ما به ماه عزا تبدیل می شود
(14) (14)
خزان يئلى يارپاخلارى تؤکنده هنگامی که باد خزان برگ های درختان را می ریخت
بولوت داغدان يئنيب ، کنده چؤکنده و ابر ها از سوی کوه بر سر ده می خزید
شيخ الاسلام گؤزل سسين چکنده شیخ الاسلام با صوت خوش مناجات می خواند
نيسگيللى سؤز اوْرکلره دَيَردى و از آن صلای حق لرزه بر دل ها می نشست
آغاشلار دا آللاها باش اَيَردى درختان برای تسبیح خدا سر خم می کردند
(15) (15)
داشلى بولاخ داش-قومونان دوْلماسين ! چشمه سنگی با خار و خاشاک پر نباشد
باخچالارى سارالماسين ، سوْلماسين ! گل و غنچه شان یک لحظه هم پژمرده مباد
اوْردان کئچن آتلى سوسوز اولماسين ! از چشمه سار او هیچ کس تشنه و دست خالی نرود
دينه : بولاخ ، خيرون اوْلسون آخارسان ای چشمه خوشا به حال تو که آنجا جاری هستی
افقلره خُمار-خُمار باخارسان و مست و خمار بر افق آسمان نظاره گری
(16) (16)
حيدر بابا ، داغين ، داشين ، سره سى حیدر بابا بر صخره و سنگ کوهساران تو
کهليک اوْخور ، داليسيندا فره سى کبک نغمه می خواند و ازپی او جوجه هایش
قوزولارين آغى ، بوْزى ، قره سى و بره های سیاه و سفیده رهسپارند
بير گئديديم داغ-دره لر اوزونى ای کاش بر آن کوه ها قدم می گذاشتم
اوْخويئديم : « چوْبان ، قيتر قوزونى » و ترانه ی معروف«چوبان قیتر قوزنی»را می خواندم
(17) (17)
حيدر بابا ، سولى يئرين دوْزوْنده حیدر بابا در پهندشت « سولی یر »
بولاخ قئنير چاى چمنين گؤزونده چشمه های زیبا از دل دره ها و چمنزارها جاری است
بولاغ اوْتى اوْزَر سويون اوْزوْنده بولاغ اوتی بر روی آبهای جاری شناور است
گؤزل قوشلار اوْردان گليب ، گئچللر پرندگان زیبا از روی آن دشت می گذرند
خلوتليوْب ، بولاخدان سو ايچللر خلوت می کنند واز آب چشمه ها مخورند
(18) (18)
بىچين اوْستى ، سونبول بيچن اوْراخلار وقت درو داس دروگران را بنگر
ايله بيل کى ، زوْلفى دارار داراخلار گویی شانه ای است که زلف ها را شانه می زند
شکارچيلار بيلديرچينى سوْراخلار شکارچیان در کشتزار بلدرچین ها را دنبال می کنند
بيچين چيلر آيرانلارين ايچللر دروگران غذا و دوغ شان را می خورند
بيرهوشلانيب ، سوْننان دوروب ، بيچللر بعد از خوابی سبک به درو ادامه می دهند
(19) (19)
حيدربابا ، کندين گوْنى باتاندا حیدر بابا وقتی که خورشید پشت کوهها پنهان می شود
اوشاقلارون شامين ئييوب ، ياتاندا بچه ها شام شان را می خورند و به خواب می روند
آى بولوتدان چيخوب ، قاش-گؤز آتاندا ماه از پشت ابرها غمزه می کند
بيزدن ده بير سن اوْنلارا قصّه ده قصه های ما را بر آنها تعریف کن
قصّه ميزده چوخلى غم و غصّه ده و غصه های بی حد ما را بر آنها باز گو کن
(20) (20)
قارى ننه گئجه ناغيل دييَنده وقتی که قاری ننه قصه های شبش را نقل می کند
کوْلک قالخيب ، قاپ-باجانى دؤيَنده و کولاک و طوفان بر در و پنجره می کوبد
قورد گئچينين شنگوْلوْسون يينده وقتی که گرگ با شنگولی سر سخن باز می کند
من قاييديب ، بيرده اوشاق اوْلئيديم ای کاش من به دوران کودکی برمی گشتم
بير گوْل آچيب ، اوْندان سوْرا سوْلئيديم و مانند گلی در گلستان کودکی می شکفتم بعد می پژمردم
(21) (21)
عمّه جانين بال بلله سين ييه رديم لقمه های شیرین عسل عمه جان را می خوردم
سوْننان دوروب ، اوْس دوْنومى گييه رديم سپس لباس هایم را به تن می کردم
باخچالاردا تيرينگَنى دييه رديم و درباغ به رقص و آواز خانی می پرداختم
آى اؤزومى اوْ ازديرن گوْنلريم ! حیف از آن روز هایی که خودم را مشغول بازی می کردم
آغاج مينيپ ، آت گزديرن گوْنلريم ! چوب دستی را سوار می شدم و به هر سو می دویدم
(22) (22)
هَچى خالا چايدا پالتار يوواردى هچی خاله در کنار رودخانه لباسها را می شست
مَمَد صادق داملارينى سوواردى ممد صادق پشت بام کاه گلی خود را ماله می کرد
هئچ بيلمزديک داغدى ، داشدى ، دوواردى ما هم دوان دوان از بام و دیوار و کو به کوی
هريان گلدى شيلاغ آتيب ، آشارديق بازی کنان آز کوچه ها سرازیر می شدیم
آللاه ، نه خوْش غمسيز-غمسيز ياشارديق خدایا چه زندگی بی غم و غصه داشتیم
(23) (23)
شيخ الاسلام مُناجاتى دييه ردى شیخ الاسلام اذان و مناجات می گفت
مَشَدرحيم لبّاده نى گييه ردى مشدی رحیم لبّاده اش را به تن می کرد
مشْدآجلى بوْز باشلارى ييه ردى مشدی حاج علی دیزی اش را می خورد
بيز خوْشودوق خيرات اوْلسون ، توْى اوْلسون ما هم در شادی ها و هم در غم ها شاد بودیم فرق ائلَمَز ، هر نوْلاجاق ، قوْى اولسون برای ما هیچ فرقی نداشت چه شادی باشد و چه غم
(24) (24)
ملک نياز ورنديلين سالاردى اسب ملک نیاز و ورندیل در شکار
آتين چاپوپ قئيقاجيدان چالاردى کج تازیانه می زد و سوار بر اسب می تاخت
قيرقى تکين گديک باشين آلاردى و عقاب آسا گردنه ها را فتح می کرد
دوْلائيا قيزلار آچيپ پنجره وه دختران چه منظره هایی ساز می کردند
پنجره لرده نه گؤزل منظره ! بر کوره راه ها چه منظره هایی باز می کردند
(25) (25)
حيدربابا ، کندين توْيون توتاندا حیدر بابا موقعی که روستاییان جشن عروسی بر گزار می کنند
قيز-گلينلر ، حنا-پيلته ساتاندا موقعی که دختران و عروسان حنا و فتیله عروسی می فروشند
بيگ گلينه دامنان آلما آتاندا وقتی که داماد از پشت بام بر عروس سیب سرخ پرتاب می کند
منيم ده اوْ قيزلاروندا گؤزوم وار من هم به آن دختران زیبا عشق و علاقه دارم
عاشيقلارين سازلاريندا سؤزوم وار و برای ساز عاشقان تو حرف های بسیاری دارم
(26) (26)
حيدربابا ، بولاخلارين يارپيزى حیدر بابا عطر پونه ها بر لب چشمه ها
بوْستانلارين گوْل بَسَرى ، قارپيزى خیار و هندوانه کشتزارها
چرچيلرين آغ ناباتى ، ساققيزى آب نبات و آدامس فروشندگان دوره گرد
ايندى ده وار داماغيمدا ، داد وئرر طعم و مزه آنها هنوز در دهنم مانده است
ايتگين گئدن گوْنلريمدن ياد وئرر و خبر از روزگاران سپری شده من دارند
(27) (27)
بايراميدى ، گئجه قوشى اوخوردى نوروز بود که مرغ شباویز آواز می خواند
آداخلى قيز ، بيگ جوْرابى توْخوردى نو عروسی جوراب تازه دامی را می بافت
هرکس شالين بير باجادان سوْخوردى هر کسی شال خود را از پنجره ای می آویخت
آى نه گؤزل قايدادى شال ساللاماق ! این رسم شال انداختن چه رسم زیبایی است
بيگ شالينا بايرامليغين باغلاماق ! عیدی به شال نامزدان چیز دیگری است
(28) (28)
شال ايسته ديم منده ائوده آغلاديم با گریه من هم شالی خواستم
بير شال آليب ، تئز بئليمه باغلاديم شالی گرفته فوراً به کمرم بستم
غلام گيله قاشديم ، شالى ساللاديم بام خانه غلام رفتم و آن را آویزان کردم
فاطمه خالا منه جوراب باغلادى خاله فاطمه به شالم جورابی بست
خان ننه مى يادا ساليب ، آغلادى به یاد خان ننه گریست
(29) (29)
حيدربابا ، ميرزَممدين باخچاسى حیدر بابا باغ میرزامحمد
باخچالارين تورشا-شيرين آلچاسى آلوچه های ترش و شیرین باغها
گلينلرين دوْزمه لرى ، طاخچاسى و آن چیدنیهای تاقچه عروسان
هى دوْزوْلر گؤزلريمين رفينده در مقابل چشمانم صف بسته است
خيمه وورار خاطره لر صفينده و این صف ها در خط خاطره ام خیمه زده است
(30) (31)
بايرام اوْلوب ، قيزيل پالچيق اَزَللر عید نوروز با خاک رس گل درست می کنند
ناققيش ووروب ، اوتاقلارى بَزَللر و با آن گل طلایی رنگ دیوارها را نقش می زنند
طاخچالارا دوْزمه لرى دوْزللر چیزهای چیدنی را در تاقچه ها قرار می دهند
قيز-گلينين فندقچاسى ، حناسى رنگ حنا وفندقچه دختران و نو عروسان
هَوَسله نر آناسى ، قايناناسى دل همه را می رباید مخصوصاً دل مادران را
(31) (31)
باکى چى نين سؤزى ، سوْوى ، کاغيذى نامه و خبر از باکو با پیک می رسد
اينکلرين بولاماسى ، آغوزى زایش گاوها وشیر آنها
چرشنبه نين گيردکانى ، مويزى آجیل و کشمش چهارشنه سوری
قيزلار دييه ر : « آتيل ماتيل چرشنبه دختران می گویند :آتیل ماتیل چهارشنه
آينا تکين بختيم آچيل چرشنبه » بخت و اقبال من مثل آیینه صاف و روشن باد
(32) (32)
يومورتانى گؤيچک ، گوللى بوْيارديق تخم مرغ را زیبا و رنگارنگ نقاشی می کردیم
چاققيشديريب ، سينانلارين سوْيارديق با بچه ها برد و باخت بازی می کردیم
اوْيناماقدان بيرجه مگر دوْيارديق ؟ مگر از بازی سیر می شدیم
على منه ياشيل آشيق وئرردى علی به من آشیق (مهره)آبی می داد
ارضا منه نوروزگوْلى درردى رضا هم گل نوروز می داد
(33) (33)
نوْروز على خرمنده وَل سوْرردى نوروز علی خرمن جو را می کوفت
گاهدان يئنوب ، کوْلشلرى کوْرردى گه گاه کلش ها را زیر و رو می کرد
داغدان دا بير چوْبان ايتى هوْرردى از کوههای دور دست عوعوی سگ چوپان می آمد
اوندا ، گؤردن ، اولاخ اياخ ساخلادى در آن موقع الاغ می ایستاد
داغا باخيب ، قولاخلارين شاخلادى با گوش های تیز کرده به کوه نگاه می کرد
(34) (34)
آخشام باشى ناخيرينان گلنده وقت غروب و موقع آمدن گله دواب
قوْدوخلارى چکيب ، ووراديق بنده کره خرها را به بند می کشیدیم
ناخير گئچيب ، گئديب ، يئتنده کنده گله به ده رسیده و آفتاب غروب کرده
حيوانلارى چيلپاق مينيب ، قوْوارديق بر پشت کره خرها سوار می شدیم
سؤز چيخسايدى ، سينه گريب ، سوْوارديق اگر اعتراضی می شد در برابرش می ایستادیم
(35) (35)
ياز گئجه سى چايدا سولار شاريلدار شبهای بهاری آب رودها می خروشند
داش-قَيه لر سئلده آشيب خاريلدار سیل درکوههای سنگی می غرد
قارانليقدا قوردون گؤزى پاريلدار چشمان گرگ در شب های تار برق می زند
ايتر ، گؤردوْن ، قوردى سئچيب ، اولاشدى سگ ها بوی گرگ را می فهمند و زوزه می کشند
قورددا ، گؤردوْن ، قالخيب ، گديکدن آشدى گرگ ها گریخته از گردنه کوهها می گذرند
(36) (36)
قيش گئجه سى طؤله لرين اوْتاغى کلبه ی طویله در زمستان خودش یک نوع گرم خانه ای است
کتليلرين اوْتوراغى ، ياتاغى و محل نشیمن و خواب مردم روستا است
بوخاريدا يانار اوْتون ياناغى شعله های آتش درون بخاری زبانه می کشد
شبچره سى ، گيردکانى ، ايده سى مغز گردو و سنجد شب چره ی آن ها است
کنده باسار گوْلوْب - دانيشماق سسى و صحبت های گرم آن ها کل فضای روستا را فرا می گیرد
(37) (37)
شجاع خال اوْغلونون باکى سوْقتى سوغات باکوی پسر خاله شجاع
دامدا قوران سماوارى ، صحبتى و این که سماوراش را پشت بام برپا کرد
ياديمدادى شسلى قدى ، قامتى با قامتی کشیده و صحبتی رسا
جؤنممه گين توْيى دؤندى ، ياس اوْلدى از بخت بد عروسی او عزا شد
ننه قيزين بخت آيناسى کاس اوْلدى آیینه ی بخت ننه قیز تیره و تاریک شد
(38) (38)
حيدربابا ، ننه قيزين گؤزلرى حیدر بابا چشمان مثل آهوی ننه قیز
رخشنده نين شيرين-شيرين سؤزلرى و حرف های شیرین رخشنده
ترکى دئديم اوْخوسونلار اؤزلرى به زبان ترکی سرودم تا بدانند که :
بيلسينلر کى ، آدام گئدر ، آد قالار که عمر رفتنی است و نام ها ماندگار است
ياخشى-پيسدن آغيزدا بير داد قالار و از نیک و بد فقط در کام آدم مزه ی خوبی می ماند
(39) (39)
ياز قاباغى گوْن گوْنئيى دؤيَنده نزدیکی های بهار که آفتاب به زمین می تابد
کند اوشاغى قار گوْلله سين سؤيَنده و کودکان روستا گلوله ی برفی درست می کنند
کوْرکچى لر داغدا کوْرک زوْيَنده و پارو گران در کوه ها مشغول سرسره بازی اند
منيم روحوم ، ايله بيلوْن اوْردادور گویی که روح من هم به آن جا آمده
کهليک کيمين باتيب ، قاليب ، قاردادور و مانند کبک در میان برف ها گیر کرده است
(40) (40)
قارى ننه اوزاداندا ايشينى وقتی که قاری ننه رنگین کمانش را در آسمان پهن می کند
گوْن بولوتدا اَييرردى تشينى خورشید از روی ابر ها آن رسن های رنگین کمان را تاب می داد
قورد قوْجاليب ، چکديرنده ديشينى وقتی که گرگ پیر می شود و دندان هایش می افتد
سوْرى قالخيب ، دوْلائيدان آشاردى و گله ها از کوره راه ها سرازیر می شوند
بايدالارين سوْتى آشيب ، داشاردى و دیگ ها لبریز از شیر می شوند
(41) (41)
خجّه سلطان عمّه ديشين قيساردى عمه خدیجه از خشم دندان هایش را به هم می فشرد
ملا باقر عم اوغلى تئز ميساردى پسر عمو ملا باقر از ترس گوشه ای کز می کرد
تندير يانيب ، توْسسى ائوى باساردى تنور روشن می شد و دودش خانه را می پوشاند
چايدانيميز ارسين اوْسته قايناردى قوری بر روی سیخ تنور می جوشید
قوْورقاميز ساج ايچينده اوْيناردى گندم بو داده درون ساج در جوش و خروش بود
(42) (42)
بوْستان پوْزوب ، گتيررديک آشاغى بستان را به هم می زدیم و جالیزها را به خانه می بردیم
دوْلدوريرديق ائوده تاختا-طاباغى و طبق ها را پر می کردیم
تنديرلرده پيشيررديک قاباغى کدو تنبل ها را در تنور می پختیم
اؤزوْن ئييوْب ، توخوملارين چيتدارديق هم میوه هایش را می خوردیم و هم تخمه هایش را
چوْخ يئمکدن ، لاپ آز قالا چاتدارديق آنقدر می خوردیم که نزدیک بود بترکیم
(43) (43)
ورزغان نان آرموت ساتان گلنده وقتی که گلابی فروش از شهر ورزقان می آمد
اوشاقلارين سسى دوْشردى کنده فریاد خوشحالی بچه ها در روستا می پیچید
بيزده بوياننان ائشيديب ، بيلنده و ما هم از این طرف این خبر را می شنیدیم
شيللاق آتيب ، بير قيشقريق سالارديق فریاد زنان به طرف اش می دویدیم
بوغدا وئريب ، آرموتلاردان آلارديق گندم می دادیم و گلابی می خریدیم
(44) (44)
ميرزاتاغى نان گئجه گئتديک چايا با میرزا تقی شب مهتابی کنار رود خانه رفتیم
من باخيرام سئلده بوْغولموش آيا به عکس ماه ای که در میان سیلاب افتاده خیره شدم
بيردن ايشيق دوْشدى اوْتاى باخچايا ناگهان از آن سوی رود نوری درخشید
اى واى دئديک قورددى ، قئيتديک قاشديق گفتیم آی گرگ و به طرف روستا دویدیم
هئچ بيلمه ديک نه وقت کوْللوکدن آشديق از ترس نفهمیدیم که کی به روستا رسیدیم
(45) (45)
حيدربابا ، آغاجلارون اوجالدى حیدر بابا درختان تو سر سبز و سربلند شدند
آمما حئييف ، جوانلارون قوْجالدى اما افسوس جوانان تو پیر شدند
توْخليلارون آريخلييب ، آجالدى بره های فربه تو لاغر و ضعیف شدند
کؤلگه دؤندى ، گوْن باتدى ، قاش قَرَلدى خورشید غروب کرد سیاهی سایه همه جا را فرا گرفت
قوردون گؤزى قارانليقدا بَرَلدى چشمان براق گرگ در آن تاریکی درخشید
(46) (46)
ائشيتميشم يانير آللاه چيراغى شنیده ام که چراغ خدا روشن است
داير اوْلوب مسجديزوْن بولاغى چشمه مسجد برای روستاییان جاری است
راحت اوْلوب کندين ائوى ، اوشاغى کودکان و اهل روستا در راحتی و آرامش هستند
منصورخانين الي-قوْلى وار اوْلسون منصور خان همیشه توانمند و شاد باشد
هاردا قالسا ، آللاه اوْنا يار اوْلسون در هر کجا که هست در سایه لطف خدا زنده باشد
(47) (47)
حيدربابا ، ملا ابراهيم وار ، يا يوْخ ؟ حیدر بابا بگو ملا ابراهیم آن ملای ده کجاست مکتب آچار ، اوْخور اوشاقلار ، يا يوْخ ؟ آیا مدرسه مقدس او باز هم دایر است
خرمن اوْستى مکتبى باغلار ، يا يوْخ ؟ آیا فصل برداشت محصول مدرسه اش را تعطیل می کند یا نه
مندن آخوندا يتيررسن سلام از من به آن آخوند سلام برسان
ادبلى بير سلامِ مالاکلام سلامی که از روی ادب و ارادت باشد
(48) (48)
خجّه سلطان عمّه گئديب تبريزه عمه خدیجه به تبریز رفته
آمما ، نه تبريز ، کى گلممير بيزه اما عمه خدیجه به خانه ما نیامد
بالام ، دورون قوْياخ گئداخ ائمميزه ای شهریار برخیز بریم به دیار خود
آقا اؤلدى ، تو فاقيميز داغيلدى بابا مرد و خانه ما هم ویران شد
قوْيون اوْلان ، ياد گئدوْبَن ساغيلدى هر گوسفند گم شده شیرش بر آب شد
(49) (49)
حيدربابا ، دوْنيا يالان دوْنيادى حیدر بابا دنیا همه دروغ و افسانه است
سليماننان ، نوحدان قالان دوْنيادى دنیا از زمان حضرت نوح و سلیمان به ما رسیده است
اوغول دوْغان ، درده سالان دوْنيادى ناکام می ماند هر که به این دنیا قدم می گذارد
هر کيمسَيه هر نه وئريب ، آليبدى بر هر که هر چه داده از او باز ستانده است
افلاطوننان بير قورى آد قاليبدى از افلاطون فقط یک نام باقی مانده است
(50) (50)
حيدربابا ، يار و يولداش دؤندوْلر حیدر بابا گروه گروه دوستان از من روی برگرداندند
بير-بير منى چؤلده قوْيوب ، چؤندوْلر یکی یکی از اطرافم رفتند و مرا تنها گذاشتند
چشمه لريم ، چيراخلاريم ، سؤندوْلر چشمه هایم خشکید و چراغ خانه ام خاموش شد
يامان يئرده گؤن دؤندى ، آخشام اوْلدى آفتاب غروب کرد و روی جهان را غم گرفت
دوْنيا منه خرابه شام اوْلدى دنیا برای من مثل خرابه شام شد
(51) (51)
عم اوْغلينان گئدن گئجه قيپچاغا آن شب با پسر عمو به قیچاق رفتم
آى کى چيخدى ، آتلار گلدى اوْيناغا ماه طلوع کرد و اسبان به رقص در آمدند
ديرماشيرديق ، داغلان آشيرديق داغا از کوهها بالا می رفتیم
مش ممى خان گؤى آتينى اوْيناتدى مش ممی خان اسب کبود خود را به جولان در آورد
تفنگينى آشيردى ، شاققيلداتدى و از صدای تفنگ او غوغایی در کوه بر پا شد
(52) (52)
حيدربابا ، قره کوْلون دره سى حیدر بابا در دره قره گول
خشگنابين يوْلى ، بندى ، بره سى در جاده خشگناب و در صخره ها و بتد آب
اوْردا دوْشَر چيل کهليگين فره سى کبکان خالدار زری آشیانه درست کرده اند
اوْردان گئچر يوردوموزون اؤزوْنه از آن جا که می گذرید زمین های جاک ماست
بيزده گئچک يوردوموزون سؤزوْنه و این قصه ها برای همان خاک ماست
(53) (53)
خشگنابى يامان گوْنه کيم ساليب ؟ امروز چرا خشگناب به چنین روزی افتاده است
سيدلردن کيم قيريليب ، کيم قاليب ؟ به من بگو که از سادات خشگناب چه کسی زنده مانده است
آميرغفار دام-داشينى کيم آليب ؟ آقا میر غفار کو چه کسی صاحب خانه او شده است
بولاخ گنه گليب ، گؤلى دوْلدورور ؟ آیا آن برکه باز هم با آب چشمه پر می شود
ياقورويوب ، باخچالارى سوْلدورور ؟ یا آن چشمه خشک شده و کشتزار ها پژمرده اند
(54) (54)
آمير غفار سيدلرين تاجييدى آقا میر غفار سرور سادت دهر بود
شاهلار شکار ائتمه سى قيقاجييدى در عرصه شکار نیک بهر بود
مَرده شيرين ، نامرده چوْخ آجييدى به کام مردان شهد و به کام نا مردان زهر بود
مظلوملارين حقّى اوْسته اَسَردى در مقابل مظلوم و ستم دیدگان مانند بید لرزان بود
ظالم لرى قيليش تکين کَسَردى و در برابر ظالمان مثل تیغ برنده بود
(55) (55)
مير مصطفا دايى ، اوجابوْى بابا دایی میر مصطفی رعنا و بلند قامت
هيکللى ،ساققاللى ، توْلستوْى بابا ریش و هیکلش مثل تولستوی
ائيلردى ياس مجلسينى توْى بابا با حرف هایش مجلس غم و عزا را به مجلس شادی مبدل می کرد
خشگنابين آبروسى ، اَردَمى او آبرو و عزت خشگناب بود
مسجدلرين ، مجلسلرين گؤرکَمى او آفتاب مساجد و مجالس بود
(56) (57)
مجدالسّادات گوْلردى باغلارکيمى مجدالسادات باغ و بوستان خندان بود
گوْروْلدردى بولوتلى داغلارکيمى مانند ابر کوهسار بر باغ و راغ می غرد
سؤز آغزيندا اريردى ياغلارکيمى حرف هایش زلال و روشن و روانمانند روغن چراغ
آلنى آچيق ، ياخشى درين قاناردى با سعه صدر و خردمند ده بود
ياشيل گؤزلر چيراغ تکين ياناردى چشمان سبز او مثل زمرد روشن بود
(57) (57)
منيم آتام سفره لى بير کيشييدى خوان و سفره پدرم بر روی همه باز بود
ائل اليندن توتماق اوْنون ايشييدى کار او دستگیری از افراد ایل بود
گؤزللرين آخره قالميشييدى خوبان تو به آخر رسیده اند
اوْننان سوْرا دؤنرگه لر دؤنوْبلر بعد از مرگ پدر کار روزگار من وارونه گشت
محبّتين چيراخلارى سؤنوْبلر و چراغ محبت در این دیار خاموش شد
(58) (58)
ميرصالحين دلى سوْلوق ائتمه سى از میر صالح و دیوانه بازی هایش مير عزيزين شيرين شاخسِى گئتمه سى میر عزیز و شاه حسین گفتن هایش
ميرممّدين قورولماسى ، بيتمه سى میر ممد و آن نشستن و صحنه سازی هایش
ايندى دئسک ، احوالاتدى ، ناغيلدى اگر امروز بگویم همه اش افسانه و قصه است
گئچدى ، گئتدى ، ايتدى ، باتدى ، داغيلدى چون همه اش سپری شد و رفت نابود شد
(59) (59)
مير عبدوْلوْن آيناداقاش ياخماسى میر عبدل و آن وسمه بستن هایش
جؤجيلريندن قاشينين آخماسى تا کنج لب سیاهی وسمه بستنش
بوْيلانماسى ، دام-دوواردان باخماسى وسرک کشیدنش از در و دیوارها
شاه عبّاسين دوْربوْنى ، يادش بخير ! شاه عباس دوربونی یادش به خیر باد